Friday, April 17, 2009

IT MONDOW OM IT SONIT MINGUT MITAWUN-TAWUN


Insan tadau kah sid iso o govuton nokopisamung no inot Mondow om it Sonit. Na ino tu osusa banal kakakanan ong sonit na minongitung no ino Mondow om nokitung no yosido dot iso ot takal. Minomoros no yosido sid ginavo dau do ka ”Adih okorup dati Yodonit diti ong tunuvan” ka dit ginavo di Ondow. Pomoros no ka inot Mondow sidi Odonit ka dau, ”O Ambaza, na ka mitawun-tawun kito” ka dinot Mondow. Na inot Sonit tu kilo banal ka dinot kobuatano do Mondow ka minangakun no bo yosido. “Ikau pobo gulu dino Ambaza” ka di Mondow. “Oboh” ka dinot Sonit. Untunai no ka bogima di Mondow ino Sonit. Ongo sahap, kazu opodok agazo no ponguntung dinoya sonit. Na ino sonit ka, soira monguntun-nuntun do tutudan dau kah ino Mondow, minongukud no do tanah Yodonit tu milivung sumurid bavang mongoi do vaig ka. It ongo vaig nongoi-ongoi dau ka izopos dau sid ginilion dau ka. Na pongondim no ka bogima inot Mondow tu rumosi ko mangakal mogidu Yodonit ka “Sino ko ie Odonit?” ka dinot Mondow. Ambato nopo ka dinot Sonit “O.. Siti ie oku bo diti Odondow” ka dinot Sonit. “Ba mobputik oku no ma diti, intahan no” Ka dino Mondow. “Oboh bino Ondow” ka di Odonit. Na tutudai no ka di Mondow ka inot inumpug dau dot avun. Soira novuvu ka ino yat apui panavahan no ino Mondow, “Sino ko ih Odonit” ka dinot Mondow. “O.. Siti oku ie boh Ondow” ka dinot Sonit. Na inot Mondow ka banal ko ovongo kuran kinoposizan dinot Sonit imatai noka dau tu amu kasip nga banal-banal ko amu minatai ino Sonit. Pongitung noka bogima inot Mondow “Ong amu minatai Yodonit jadi yoku dati ino nga amu ie matai” ka dit itung dinot Mondow. “Na ikau po bino Ambaza” ka dinot Sonit ka. Gikol no bogima inot Mondow.


Na pogihim no ka bogima ponguntun dinot Mondow ka inot Sonit om tutudai no dau inot Mondow ka. Modung-vodung noka bogima kino tutudan dinot Mondow om ningkono po diri ka. Soira novuvu ka inot avun ka, imatai no dinot Sonit ka nga baiko tulang po inot Mondow. Onvo no ka bogima dino sonit ino tulang do Mondow ka om gamao no do Sundatang. Ponundatang po ka Yodonit ka orongou no ka dot uni dau do yadkiti “KOU-KOU TULANG D'YONDOW MINGUT MITAWUN-TAWUN YOSIDO KO NO TOWUNAN” ka. Na ipat tadau no ka bogima monundatang inot sonit ka. Insan tadau, norongou dinot ongo kara ka. ”Avantang mang ino sundatang do sonit oi” ka dit ongo kara. Na norongou dinot anak do kara, ”Idi gamaai oku po kah sundatang yadko ilo do sonit” ka dinot anak do kara. ”Oboh” kada dit tidi do kara do minomudut. Soira minodop inot sonit ka takaho no ka bogima dinot tidi do kara it sundatang dinot sonit patahako ogi siriyad anak dau. Soira nanu dit anak kara ka ponundatang no yosido ”KOU-KOU TULANG D'YONDOW MINGUT MITAWUN-TAWUN YOSIDO KO NO TOWUNAN”. Suvai nokotungang om nokotigog ka inot sonit mining-ining dinot tuni om imatai dau it sundatang dau aso no, natakau no do kara. Panavahan noko inot Sonit tu amu kindakod ka yosido tu mindamo dino Sundatang dau ka ”Adih Adara, ino ma sundatang dino oi doho dino. Nokokuro tu tinakau dikou” ka dino sonit. ”Kada pomudut sino ka sino Odonit, iti sundatang diti di ahat o sanganu diti” ka dinot tidi do kara.

Na sisiri nod puun monggis ka inot Sonit dot banal ko olungui om upus banal ginavo dau dinot Sundatang dau. Kagi po minitalib ka inot Tongkuzu om nimot no dau dot banal ko olungui om osusa banal ka ginavo dino Sonit. Osianan ka bogima inot Tongkuzu, ”Nokokuro ko ka dinot Odonit tu banal ko olungui om osusaan ko banal ginavo?” ka dinot Tongkuzu. ”Isakah amu olungui oku ong silod savat ilo Sundatang ku tu tinakau no dilot ongo kara” ka dinot Sonit. ”O.. yadkino bala bino” kadi Tongkuzu. ”Kada kosusa botoh ginavo, tulungan kikau manganu dinot Sundatang nu” ka dinot Tongkuzu.

Na minindakod no ka it tongkuzu dinokah dot odoromoi ot gama. It tanak do kara kino magavi no banal monundatang, ka dit tuni dau "KOU-KOU TULANG D'YONDOW MINGUT MITAWUN-TAWUN YOSIDO KO NO TOWUNAN" ka. Na momosomok poh kah it tongkuzu nopurasaan no dinot anak do kara ka om pongoduat no sid tidi dau. "Idi, nunu kino muyumang-kuyumang dino" kad dinot anak do kara. Ambato no ka dinot tidi do kara dino dot amu no siniratan dau "Adih Gung-guung d’yonggison bino ahat" ko dinot tidi do kara. Na noronggou po ka vagu dinot anak do kara amo yadkino pangambat dit tidi dau, minonundatang no vagu kah yadara. "KOU-KOU TULANG D'YONDOW MINGUT MITAWUN-TAWUN YOSIDO KO NO TOWUNAN" ka dit tuni sundatang. Na nimot po kah dinot anak kara om osomok no banal ino tongkuzu kah, minongoduat no vagukah sid idi dau. "Idi, nunu kino muyumang-kuyumang dino" kad dinot anak do kara. Ambato no ka dinot tidi do kara dino dot amu ih siniratan dau vagu ka "Adih Gung-gung D'yonggison kangku bino ahat" ka dinot tidi do kara. Na noronggou po ka vagu dinot anak do kara amo yadkino pangambat dit tidi dau, minonundatang no vagu kah. "KOU-KOU TULANG D'YONDOW MINGUT MITAWUN-TAWUN YOSIDO KO NO TOWUNAN" ka dit tuni sundatang. Suvot po kah dinokah, nokorikot poh ino tongkuzu ka om onggipai no dau ino tontoluw d'yadara ka om "Kisak, kisak..." ka dinot tanak do kara om "Pobo!!" ka sid puun do monggis ka tu naratu no yosido. Antad noko nababak ka ino tulu tanak dinot kara. Na it Sonit ka dino rumikot no sinod anak do kara naratu tu manganu no dit sundatang dau. Irit tongkuzu nopo kah nonggipan po daukah antad noko minurus mindahu sid puun do monggis. Monorima kasih oku sid dikau Ambaza tu tinulungan oku dikau ka dit Sonit. Miabal ih bino ka dit Tongkuzu. Na it kara ka soira nimot dot minatai it tanak daukah inihim no dau Yodonit om ie Tongkuzu topot suvot poh kah alaid no mininsava tu minozo no dit murulun. Antad dit tadau diri kah it Sonit om it Tongkuzu banal ko mikoruhang topot ong it Kara kah banal ko mipatai tantu ong kopisamung.

Wednesday, April 15, 2009

IT TANAKVAGU OM IT ENUVUNG DO POTIZUKAN

Iti no tuturan do kodori soira sumusul dit koposizan momogun dih gulu. Na siti varo iso tanakvagu kah banalko ozi banal dot manapu do potizukan. Okuro ong opu-opu o puun monggis do potizukan om banal ko asavat kah nga indokodon ih kah dau. Insan tadau minamapak no ka inot tanakvagukah dit osopungi dinot puun monggis topot okuro ong minsosodopi kah kakal amu korikot dit raan gininiton dit ongo potizukan. Nah inintaranan no boh dit tanakvagu mamapak kah tu minsosodop no banal. Sondiu no ka yosido om pomurikit no do tapui. Na hiza po kah dit orondom no, ti vondoi no dot bulavan o binatang kah gamko yosido dinokah sirid sunsud ogi yosido. Soira yadkino ka banal ko ovongo inot tanakvagu kah tu it kinorikatan dau sino nga baiko govuton om mad nopo nga bulavan ogi o binatang. “Adih ka dit ginavo dit anakvagu, valai dati do rogon iti” kah dau. Na nokitung no it tanakvagu dot mogidu anatad sino topot nokitung ih yosido dot ong okon ko rogon isai ma mintoron.

Ingkakat no ka yosido sid puun do tukad om poinggogongou no ka yosido. “O Amai, Kindakod oku” ka dau nga aso ih mumbongut. “O Inai..Kindakod oku” ka dit Tanakvagu nga aso ih mamabat. Pongodim po kah vagu yosido “O Adi, Kindakod oku” ka dau. Na norongou no ka dau dot “O indakod no ka”. Indakod no ka inot tanakvagu kah om nimot no ka dau dot ogumu ogi tulun mintoron sinod binatang kah. Na it minangambat dau dino kah banal ko avasi ka inot Enuvung gamko inahak po kah diri yosido dinot Enuvung pogom. Sokoviai it ongo ulun sinokah banal ko monginin dit nunu nopo it ih suhuu dit enuvung ka dino. Na minomoros no ka it enuvung sid tanakvagu dino “Nakakan ko no ka dino Adi” ka dit enuvung siriyad tanakvagu. “Amu po” ka dit tanakvagu. “Ong yadkino pakanon po dahai ikau” ka dit enuvung ponuhu no yosido dit ongo ulun vokon sino. Surungai no ka yosido dot tongo akanon topot it ongo akanon noko surung sino dino kah it kana om pinoko ginazau sid kazakap dino anak om tontolu do potizukan. Om iri nopo vaig kah antad do pahaa do potizukan. Na minongoduat no ka inot enuvung “ nunu kah ong iti diti?” ka dit enuvung. Na ambato nopo kah dit tanakvagu ”amu ilaan ku nunu ino” ka dot baiko minomudut yosido. ”Om iti, nunu iti?” ka vagu no dit Enuvung dot piokiit dau it paha do potizukan. Na minomudut no vagu ka it tanakvagu ka dau ”ino nga amu ih ilaan ku” ka. ”Banal bo amu ilaan nu?” ka dit enuvung. ”Banal” ka dit Tanakvagu. ”Na ong yadkino akaan no bo toh” ka dit enuvung. ”Amu akanon ku ong iti tu amu kopimot oku” ka dit tanakvagu. Na soira do noboros dit tanakvagukah om amu mangakan oku ka, sinurungan nobo dit enuvung banal ko avasi dino kah dot ginazau, kana do sada om vaig na minakan no bo ino tanakvagu dino kah nopongo poh kah monginakan kah it tanakvagu, minomoros no it enuvung ka dau ”ikau diti okon ko mad ko riniba vokon manjadi polobuson no dahai ikau” ka dit enuvung do potizukan. ”Yadkiti okoi ma diti tu kogumui dit ongo ranzat za avi dit ongo riniba mangakan om minghuzas dit ongo valai za. Na inot tu amu ngoviai yadkino riniba na amu nobo murokuro okoi dikau” ka dinot enuvung do potizukan. Anuvo no ka dau it kazakap do minit-ginit om iri yat tumpung om izanai no dau do anak om paha do potizukan. ”Onuvo no iti topot soira dot anavau dit minsusuvab minsodu ko no antad siti” ka dit enuvung. ”Oboh, yadkino no bo dino” ka dit tanakvagu.

Na hiza po dit minsusuvab om amu po anavau kah poringpihot no ka inot tanakvagu om pamanau muli minsodu dinot bulavan binatang do potizukan. Topot poh kah anavau po notimpan no dit tanakvagu antad sid sodu tihuzas no ka inot ongo binatang om nulit om kumuro kah tinizonon dit potizukan. Na minamanau no ka muli it tanakvagu. Soira nokuli sid pomogunan dau ka, binahagi-hagi no ka ino nongoi dau. Om tinoturan no ka dau o nunu navazaan dau soira ihiza minamapak sampai ih kinosomungan dau dinoyat enuvung do potizukan. Na norongou kagi dih Ongkol-ongkol. ”Adih, Ambaza amu ilo ko mangambat ongo ikau” ka di Ongkol-ongkol. Imatai ka pogi ong yoku sumori ogumu adapatku paha om anak potizukan tu ilo mangambat ong yoku” ka di Ongkol-ongkol.

Osopung poh ka Yongkol-ongkol minamanau no ka. Nimot po ka dau dot iso o puun monggis om papakai no ka dau. Mad no ka it tanakvagu, soira amu navi dau mamapak na miniringodop sirid puun monggis. Suvot po ka dinot, orondom po ka povovondoi dot bulavan o binatang. Na yongkol-ongkol dino kah soira mongodim mokiindakod na kinodim dau it enuvung potizukan ka dau “O Adi kindakod oku” ka dau. Na inambat po ka diri bo gima dit Enuvung. Na nahak po kah dit enuvung pogom, sinurungan no bo dau do Paha om anak do potizukan om dinuat no dit enuvung yi ongkol-ongkol nunu ino. Na yi Ongkol-ongkol tu banalko mokimamaha inambat nobo dau dot ka dau “Adih Paha om Anak Potizukan ino” ka dau om amu po noboros di enuvung paakan kah minakan nobo yi ongkol-ongkol. Suvai rual om hungot ginavo dinot enuvung potizukan kah mimot-imot dinot kobuatano dih ongkol-ongkol ka om iduanai no ka dau yi ongkol-ongkol. Na yongkol-ongkol diti tu banalko mokimamaa, amu milod ikum om araat o ginavo kah avangaan ka tu okonko tinahakan yosido do paha om anak do potizukan ka gamko iniduanan ogi yosido. Minanavahan no ka yi ongkol-ongkol, ”Tahakai oku po kah dit paha om anak potizukan dikou Adi” ka dau. Ka dit Enuvung Potizukan “Uli no amu kuokuozon za ikau ka” dit enuvung potizukan. Topot yi ongkol-ongkol tu banal ko araat ka minimoros no yosido ka dau “Oboh, ong amu tahakan oku dikou tutudan ku iti valai dikou” ka di ongkol-ongkol. Norongou po kah dit enuvung potizukan ka om yadkino boros di ongkol-ongkol pomoros no ka yosido “Ikau no riniba banal ko araat. Ino tu yadkino boros nu na intahan no” ka dit enuvung potizukan.

Na it sid pomogunan di ongkol-ongkol ka, song binatang humongkob ka tu amu po nokuli-uli yongkol-ongkol. “Na ong yadkino ihimo botoh ditokou” ka dit tanakvagu. Ihimo no ka dioti yongkol-ongkol ka. Soira nokorikot sid puun monggis, suvai nokotigog ngoviai it ongoulun mogihim di ongkol-ongkol ka tu sid savat raan do monggis yongkol-ongkol do mamparampai no. Na ponguvun no ka do tapui inot ongo ulun dit nokorikot sino ka om indokodo no dit tanakvagu ka tu mongoi no ka bogima di buntung di ongkol-ongkol sid raan do monggis. Nokindahu po ka, nimot noko inot inan di ongkol-ongkol dot noponuan do singot do potizukan. Lopoto no ka dit tanakvagu inot buntung di ongkol-ongkol do lambagan do kazu om kakato no ka bogima dioti om nokorikot po sid binatang polobongo no ka dioti tu minatai no yongkol-ongkol.

Wednesday, February 4, 2009

Senarai Cerita Rakyat Suku Rungus

1. Yitut-itut
2. Yugak-Ugak
3. Mirogok i kokou om gipa
4. Yasal Basi
5. Arinjamal
6. Tambang om i tudtul
7. vinorit om tompulalangoi
8. kuang-kuang
9. Yodjung
10. Buhazo
11. Mogundahali
12. Sunsulit
13. Kulindod
14. Tinumaru

Wednesday, January 28, 2009

cerita Rungus2

IH TONSUNG OM IH GOHOLU


Varo poh ka duvo oh tanak dot usan-usan dot miobpinai ih. It tanak gulu dino Ondu ngaran dau ih Tonsung om ih tobpinai dau dino kusai pinongaran ih Goholu. Inot usan-usan dino kah napatazan no do molohing om yoti no kondiri mogihim dot takanon dau ponuvang dot songakan dot suvab-suvab. Ong soira varo tulun dot mangagaji paibo mongomot nah varo kakanan dih Tonsung om ih Goholu, ong aso nopo nga momuhu no yoti ka dit ongo natatak it ongo parai toriso-riso antad sid tagad dot tulun. Inot tanak usan-usan dino kah gogoukon dot ulun ka tu ongo banat nga tosong kinis-kinis om amu po avantang pomurasan ka baiko banal ko aparu kulun ka ih Tonsung om ih Goholu. Soira momodtuhun ogi tongo manuk kah na mamanau no kah yoti mogihim takanon. Ih Tansung nopo kah kadungko gumama banal ko alangkas, na ih goholu nopo om banal ko ahakang kulun ka.

Na insan tadau, varo nokah magahau sinod binatang dino kah tu mogontong it tanak dot Vozoon sino. Na ino Vozoon dinokah Amaazon dinot Usan-usan dino. Na ih Tonsung om Ih Goholu dinokah miniupakat nokah dot mogihim dot sovoon om pokisavaan tu agazon no banal kagi yoti dinokah. Minangagama Lambagan dot pakazan dau kah antad dot kuliit do kazu tu aso no banal ka pakazan dioti usan-usan. Ih Tonsung om ih Goholu dino minogom no sid pisuk tu mimot dinot kogumuiai dot anak vagu om ongo momodsuni. Soira kimot di Tonsung dot banalko avantang ka inot tanak vagu dino rikoto no dau om minomoros dot "Sovoo okuno adi, ongono ong usan-usan oku nga asangup oku gumama nunu nopo suhu nu" ka di Tonsung. Ambato nopokah dit Tanakvagu ka minanga bahul no yosido..

Duvo tontolu pirit
Nisuvang sid pompo
Isai ma monoririt
Ong sondopo ot poriling

Nah ambato nokah dih Tonsung ;

Karaban pinirompok
Vulu pinopirad
Pagon inan korompok
Ong ginavo po kirad

Nambat po kah dau gumobu no ih Tonsung sid Tanakvagu dino. Iduon nokah tulun ih Tonsung antad sid tanakvagu dino nga amu milod lungkabon tu kinumapit no banal ka ih Tonsung. Ih Goholu nga mad ih Tonsung ih, soira noimot dau ino Sumuni banal ko Avasi antad no ko tinabpaan dau ino tondu ka tu mamaih manansavo boh gima.

Sokoviai it nokorikot di magahau sinokah banalko mongikum-ikum dinot duvo miobpinai dot usan-usan dinokah tu yadkino ot kobuatano. It Tanakvagu nokopitan dih Tonsung dinokah minuli nokah tu ih Tonsung kakali milit-rilit sid dau. Ih sid panahon dau soira varo ongo rugi antava ongo vatu, posiiton dau ih Tonsung sid rugi om ih dumpang no dau sid ongo kovotuan. Mihis-tihis no bogima raha di Tonsung om ahadan-hadan no yosido topot soira dot ogulian sumusuhut ih dinot Tanakvagu. Nokorikot po sid pomogunan dinot anakvagu ka, agara ogi momongirak tongo ulun ka momogauk mimot-imot dot banal ko araat ot ondu mozo-vozo dinot Tanakvagu. Na nokorikot poh kah sid valai dinot anakvagu kah antad noko nokotigog inot molohing dinot anakvagu ka dioti "Doi.. isai nokokah inot muhut-suhut dikau inot banal noko koluu do rogon" ka dioti. Minonorita nokah diri inot tanakvagu dino it nunu nopo navazaan dau sid karamazan. Na pomoros nopokah inot tidi dau sid anakvagu dino ong sangsaraon ih Tonsung gumama dot nunu nopo dot ih suhuu na kintoron noboh sino. Ong amu obosou dot gumama na mimang ko sunsubon nobo ih Tonsung.

Na antaman nopo dinot tidi dinot anak vagu ong amu aparu ih Tonsung. Osopung poh gumama no ih Tonsung, nunu nopo agama nopo dau. Yosido no mitagad, Mongomot, Tumutuh, Sumagou om nunu nopo. Nah kimot po dinot tidi om amu milod ampusan ih Tonsung na banalko otogod inot tidi, aso po mah kasalaan di Tonsung antad noko bambangon do goholu ih Tonsung sampai ahadan ih Tonsung. Na insan tadau, nompusan no banal ih Tonsung tu iso noko bambangan yosido om bai apatai yosido na minomoros no yosido sid Ivanon dau dot amu no yosido muli sino gamko mintoron no boh yosido sid sulap sid tagad dau. Soira nokidu ih Tonsung, minogitung no it Tanakvagu dinot ka tu banal ko osianan di Tonsung, okuro po mah dot araat pomurasan nga banal ko aparu ih Tonsung om inot savo dau dino banal kosuvang sid ginavo dau.. kagi po mogontizan no ih Tonsung dot anak dau. Na binoros no dau sid molohing dau dot sumuhut yosido dinot savo dau. Nga inot tidi dau dino kah banal noko ohungot banal-banal, ka dau “ikau no tanak banal ko mongikum-ikum ko molohing ong yad kino tu sumuhut kono banal dilot Rogon na yada kikau manang-anak” ka dinot tidi dau. Na kirad poh ka yadkino minamanau nokah inot Tanakvagu mimumui dih Tonsung. Antad sid sodu sulap dih Tonsung kah panavahan nokah inot Tanakvagu ka dau “Sino ko ih kah kuvoon?” ka dau. Ambato nopo kah dih Tonsung “Ooo… siti okui boh” ka di Tonsung om mininsomok sinod Savo dau. Pamahul nokah inot Tanakvagu ka dau ;

Agad kou kalu-kalu
Andaha do nabalu
Ong dikau no do ginavo
Nga duo kito no matai Pomintal Rumunsai

Ambato nokah dih Tonsung dit mihad-ihad do ohigak oginavo;

Palambag pinidsala
Bolit pinopiontok
Apadsala ba adi
Ong ikitoot kopiontok

Ambato nopokah dit Tanakvagu tu moinsasamod dinot savo dau ;

Sian di uriposon
Sangadau muog-uog
Kohondom turu naku
Do vusak di bonsision

Om gumobu no sidi Tonsung.

Na it Anakvagu om ih Tonsung dinokah minaliu nobo yoti om minivalai om minisodu antad sid molohing dinot Tanakvagu. Na ih Tonsung dino tu banalko ulun dot aparukah makin lumaid makin lumundu tu tagad nga otopuan napu om burul gamko oponu-oponu dot lingkut. Ong dapu nga banal noko ogumu, it ongo Panding, Rungou, Longguvai, Tavag, Kampil om nunu nopo oriitan dot napu varo ngoviai. Ongo azam madko manuk, karabau, sapi nga varo ngavi. Ilo poh kagi momidagang om mijuval ih Tonsung om ih savo dau sid ong kina om ongo sarip dot ongo banat, sada, timog om nunu.

Na norikot pokah monombitil banal ko agazo, aso banal kakanan tulun songpomogunan tu mananom nga amu momodsuni it ongo parai gamko gumogok no sid putanaon. Na it ongo ulun, songtanop sori sitid pomogunan tu mogihim soluvan dot ongo kakanan om napu dit pioovit dioti. Na nilaan tulun dot varo ot ulun banalko lumundu. Na minomod rikot no yoti sori, na it molohing dit Anakvagu dino kah nga rumikot no sinokah sino tu mokiakan topot it Tanakvagu banalko humungot kadau, pokipapatazan dikou diri ih Tonsung om biano mokiakan kou no dau. Nga ih Tonsung ulun di avantang oh bahazan pinintoron no boh sino. It ulun dit momogauk dih Tonsung nga nokorikot ngoviai sino gamko minokimaaf banal yoti di kobuatano dioti dit gulu. Na nahandaman no dih Tonsung tobpinai dau kusai ih Goholu dinuat no dau inot ongulun kuran no nasib di Goholu nga ka dinot ongoulun ih Goholu nga mad ko ih Tonsung ie ulun dot lumundu.

Na it tanak Kusai di Tonsung om it Tanakvagu dinokah agazo no. Inot Tanak dino kah banal noko avantang ka nga baiko banalko monongkingin dinot anak dot Solutan. Adih.. banal ko avasi kagi inot Dazang. Kagi po, inot Solutan dino amu ih savo dau inot tanak dau Tondu ong amu kasavo inot anak dau Kusai om ih boros koduvo nopo om pakazan mosti ko bulavan om kasavo ogi. Na minongitung no vagu ih Tonsung kuran kihiman dot Bulavan Banat. Mad nahandaman dau it Pakazan Lambagan dau dot kisukolob om banat tondu. Ugaro nokah dau inot pakazan dau dit niatagak dau dot alaid no om imatai dau dot inot pakazan lambagan antad dot kuliit kazu dino najadi no Bulavan Pakazan.

Na nahandaman no dau it obpinai dau ih Goholu om pamanau no mogihim. Na it anak di Goholu dino kah nga anak dot Ondu. Minomoros no ih Tonsung dinot hal dino tu misalu no dot pakazan yoti tu it pakazan di Tonsung Pakazan Tondu om anak nopo dau om kusai na it pakazan dino itahak nobo dau sid anak di Goholu tu ondu. Na nining po di Goholu Minindakod no ih Goholu sid abai dot valai tu manganu dit Lambangan Kulit do Kazu. Suvai nokotigog ih Goholu tu it banat dau dino nga najadi Bulavan ih. Na minisalu nobo yoti. Na ka di Goholu "Oviton ku inot tanak ku dino dot ih pimot ku dit anak di Solutan ong kiginan dau" ka di Goholu.

Na suvab po diri ka minivozo no yoti do movit-ovit anak dioti dot kibanat ogi dot Bulavan dot Pakazan. Antad sid sodu, opondow ogi mato di Solutan tu mimot-imot dinot banat dot bulavan om imot dau inot Anakvagu om Sumuni nga banal noko Avantang om Avasi. Na kinodim no dau inot anganak dau mimot dinot anganak di Tonsung om ih Goholu, nga ka dioti, "Amu kopimot okoi yadkiti ka kavantang om avasi oh Anakvagu om Sumuni" ka dioti. Na pinisavo no boh inot anganak dau om anganak di Tonsung om ih Goholu.

Navi Tangon....
Pengajaran : Orang yang suka berbuat baik, suka berusaha, rajin dan tidak berdendam akan mendapat mendapat balasan yang baik dari tindakan yang telah dibuat. Bersusah-susah dahulu, bersenang-senang kemudian.

Monday, January 26, 2009

Cerita Rungus1

I Tambang Om I Kambing Om It Orimau
Varo-po i tambang dino manau-panau sid isan do tagad. Manjadi inot orimau dino nga manau-panaui sinod isan do tagad. Manjadi miringuvab inot orimau. Iti tambang nga miringuvabi. O-hai, ka dit orimau ,O-hai, ka di tambang. Korongou-nopo dit orimau do miringuvab iti tambang , banalko asana sampai boros dit orimau ,Nokokuro ka adambang, tu monusui-ko dohon miringuvab? ka dit orimau om kinamai-no mongogusa iti tambang, om i tambang, nga kinam-no, tumangkus, tu mogidu- no. Alaid-no tumangkus iti tambang, nokorikot-no, tu azam dit anak vagu . Manjadi kemot-nopo di kambing do mangkus –tangkus i tambang, duatoi do nokokuro ,tu tumangkus. Boros di tambang , Tumangkus-oku diti , tu gusaon-oku dot orimau , ka di tambang .

Boros di kambing , kada ikorosi , gamko siti-ko dohon, tu tabangan-kui ikau, ka di kambing. Manjadi minintoron-no i tambang dino sampai nokorikot it orimau. Manjadi nokorikot-po it orimau dino, pomoros-no dot, nokokuro-ka , Adambing, tu onuvon-nu ino tambang-ku, ka dit orimau .Boros di kambing, nokokuro, tu retan ko dikau do tambang, dot dohon do tambang iti, azam-ku ong iti tambang diti, ka di kambing. Boros dot orimau , Amu, dohon dino, alaid-ku-no pigugusa ino, ka dit orimau .Boros di kambing , banalko dohon , ka.Alaid-ku-no piaazam iti, ka di kambing .Bang amu-ko kasip , nga ikau dino nga azamon-kui, tu ipongoduvo-ku dit azam-ku dot orimau , ka di kambing.

Boros dit orimau , nokokuro, tu baiko ikau om kapangazam dot orimau , ka dit orimau .Boros di kambing , bang amu-ko kasip do kiazam-oku dot orimau , nga imatai tokou silod pinosuvangan-ku , ka di kambing .Opigagazad-no kumaa sid talaga dot aralom-po am oliou-po .Nokorikot-po siri , boros di kambing , ba , Orimau , bang amu-ko kasip nga imatai-no sinod rinuvang do kandang-ku inot orimau-ku. Bang kosuvang-ko-no dara, ikau dino nga koduvo no, ka di kambing om molungungo-no it orimau dino sid rinuvang do talaga, nga banal-banal-ko varot emot dau dot orimau sid rinuvang, tu it ondig-ondig dau.

Kemot-imot-po dit orimau, Atok, azam-oku-no diti, ka dit orimau om kinam-kinam-no tumangkus, nga suvai-ko minintoron ong nokemot do kara. Manjadi kemot-po di kara, Nokokuro-ko orimau, tu tumangkus-ko? Ka di kara. Boros dit orimau, Azamon-oku di kambing, tu ipongoduvo dot azam dau dot orimau sid rinuvang do talaga, ka dit orimau. Boros di kara, Okonko orimau iri, baiko ondig-ondig-nu iri, ka di kara. Ino-pogi miguli kito sori om patazo-to i kambing, ka di kara.

Manjadi miniguli-no it orimau dino om i kara dino nga kinumogos-no sid iku dot orimau, tu malan-oku mamanau, ka di kara. Manjadi minsomok-ogi it orimau dino om emot-no di kambing, nemot-po di kambing it orimau om kinam-no momunsangal i kambing dino, nga tongirad do lingkut i tana dot osukab di tondukan dau. Kemot-imot-po di orimau i iadino o kahakang, nga kinam tumangkus mogidu, tu amu atangkapan ong iadino kahakang, ka dit orimau. Nga ino-po kara sinod iku dau dino, nga minatai-no, tu kazai mahi-ahid sid govuton.

Manjadi it Anak Vagu dino mangaladtak do parai it imot dit orimau i tondukan di kambing, baiko kurulu do parai it iada dit Anak vagu sid panahambai do sulap. Manjadi olungung it Anak Vagu sid panahambai do sulap do varo tambang siri onuvo-no dit Anak Vagu it bilok dau om tokono-no it tambang, minatai-minatai i sondot do tambang.

Simo no sino tangonku..

Cerita Kimaragang4

YusakSuronggo Om Yolintanggu

Waro-waroka........................Waro insan tadauka, panganuno e Usaksuronggo do sisiyud. Kanupo, pamanauno Usaksuronggo sid waeg tu mongoi moniyudka. Korikotpo sid waeg, moniyudno e Usaksuronggo nga aso ot anu dau dot sada. Ugu diri poma nga mamanau e Usaksuronggo moniud posulokka, tu kakalu ong kaanu dot sada sid sulok. Moniyud-moniyud e Usaksuronggo tigogpo om nokokito yino dot iso karabau.Pomorosno et karabau, 'O umandak tulungai okupo' ka di karabau. Simbar e Usaksuronggo, 'Nunuka ot pokitulungannu?'. 'Panganupo dot kayu' ka di karabau. 'Kuroyon dot kayu?' ka di Usaksuronggo. 'Pomobog dat turongusku' ka di karabau.Panganuno e Usaksuronggo dot kayu tokodok om bobogono et turongus dit karabau dot topian.Kobobogpo e karabau, pomorosno wagu e karabau 'Agayo ot ponorimakasiku sid dikau jadi itino ot itaakku sid dika, posulungo ino longon om tulunu silod kabangku.' ka di karabau.Posulungono di Usaksuronggo et longon om tulu dau sid kabang dit karabau. Polobusopo di Usaksuronggo et longon om tuluyo nga nosulunganno dot tamas et liou om longonyo. Nokopitongkiadpo di karabau uluno e Usaksuronggo sid walai. Kouli e Usaksuronggo sid walai kokitanai di Olintagu, 'Usaksuronggo siombo kinonuannu dino tamasnu?' ka di Olintagu.Tuturanaino di Usaksuronggo e Olintagu et kowowoyoon dau. Korongoupo di Olintagu olosono dau et sisiyud di Usaksuronggo om ongoino poniyud uguko et nisorita sid dau. Milopo dit nokokitono e Olintagu dit karabau toningno yino. Pomorosno et karabau uguko e boros sidi Usaksuronggo. Om simbarno e Olintagu uguko et simbar di Usaksuronggo kopongo po dot miboboros. Pogiemno e Olintagu dot kayu tagayo om bobogono e karabau dot tinotos di Olintagu pologod sampai nakaraa et turongus dit karabau. Et etung di Olintagu kadungko kaanu dot kayu tagayo om kobobog tologod dit karabau kaanu yino dot ogugumupo ot tamas.Kopongopo di Olintagu momobog et karabau, suuono di karabau e Olintagu posuang dit longon om tuluyo sid kabang dit karabau sabagai tanda ponorimakasi sid dau. Polobusopo di Olintagu et longon om tuloyo nga noponu dot tangau songrilit-rilit sid longon om liou dau. Na, ulino e Olintagu sid walai dot okonko tamas om naanuyo nga tangau balaai.

Pangajaran: Amu obuli dot tamaha tu kopupuson taanu amu awasi.

Sunday, January 25, 2009

Cerita Kimaragang3

Iso Tanak

Id zaman kodori, waro kaka songulun ot tanak ngaran nopo nga e tasi-asi. Mina'an dot tulun pomuranganan di tasi-asi tu aso ot tama, tidi om tongo tompinae. Aso ot tulun momoduli di tasi-asi. Aso ot walai di tasi-asi. Dumarun nopo nga simindung sid puun do kayu om sid gowuton ot tinggalon. Ong tadau kaka dilo, e tasi-asi mo'muu dot tinoripan kulit dot bayag om tampasuk sid susuut di tongotulun. Nga okon ko osianan it tulun di tasi-asi mangan dogi sungkadai dot tandus.
Tu amu no e tasi-asi katahan dit gama dit tongotulun, pamanau no yalo ponong sid kosilaon om miningkoyod sid tisan dot bawang dit ogumu ot paku (pakis). Iri no ot taakanon dit tasi-asi nikid tadau.
Insan timpu, dinumarun dot asapu, onom tadau kaka ilo dot asapu ot darun. Tadau poh di koturu om linumaga no ot liyud dit agayo. Karasak nopo it liyud, agayo ot kawasan it nolootan. Aso ot sakot om kayu tu naajangan dit liyud. Nokoring sabat it loot di liyud, pamanau no e tasi-asi sid disaan dit bawang om nokokito it tasi-asi dot songinan ot togilai. E togilai diri noowit liyud mantad sid sarayoo.
Tonomo no di tasi-asi it togilai sid tana di nolootan dit liyud. Om iri no ot jagaon di tasi-asi samapi dot nakadat dot tasil. sotiap toon nga mananom it tasi-asi dot togilai sampai dot ogumu ot lagkaw noponu dot togilai.
Insan toon, amu nojodian it tongotulun sid pomogunan diri dot tinanom tu anaru it musim magadau. Monongwitil it tongotulun. Ponibakoon e ot cerita kaka dilo, sid tasi-asi poh ot tampat dit tongotulun dot momoli kaakanan. Kinumayaa it tasi-asi kaka dilo.
Pengajaran dit tangon
1. Amu obuli dot mongirarat dot tulun, isai nopo tu waro e ot timpu dot sumuku tokou sid tulun diri.
2. operlu tokou dot sumimban. Simbanan tokou it pongitungan om it gama tokou berusaha. Kada do melayu om 'perlu reformasi mindah dan sikap'
Sebenarnya tangon ini panjang tapi saya ringkaskan untuk tatapan saudara/i. Sebenarnya dusun Kimaragan di kawasan Tandek sangat kaya dengan kesenian. Contohnya banyak cerita-cerita rakyat yang mempunyai mesej yang mendalam.

Cerita Kimaragang2

Tangon pasal di Laki
Waro kaka ilo, waro iso tulun nagaran nopo nga e laki. Nagaran nopo sawo di Laki nga E Godu. Insan tadau minamanu e Laki om E Godu moni'yud sada sid bawang. Nakalaga kaka e Laki om e Godu sid iso ot livotung dit aralom.Nokokito e Godu dot ra'ngalau (Rambutan ka sid boros Melayu), raragang no it ra'ngalau dot naansak no. Tiakan kaka e Godu dit ra'ngalou diri om enaan suwo E laki dot manganu. Nga panantaman nopo di laki sid saralom dit livotung it ra'ngalau. Tuun no e Laki sid livotung, nga sabat poh om nolosod.Ka di Godu kuma sid di Laki, it ra'ngalau diri okon ko sid saralom di livotung nga sid tisan di bawang. Nunu it nokoto di laki nopo nga id sangai di ra'ngalau sid livotung. Intangai nopo di Laki id puun di ra'ngalau diri nga amu kokikiro dot mindakod.Pagakah om tiakan no e Godu, e Godu ot minindakod dit ra'ngalau. Nokopintanga nogi e Godu sid puun di ra'ngalau om tinggaa no e laki nga nokitanan di laki dot kiraha sid puun di poho di Godu."endo oi Godu tu nopilat ko" kaa di Laki. Enindo no e Godu om enuli no e laki om e Godu sid walai. Banar ko osusa it ginawo di laki tu panantaman nopo nopilat e Godu dagaan dot mindakod dit puun di ra'ngalau. Siti silo nopo e Laki mogium dot totopis ponopis dit pilat di Godu sid pialatan dit poho. Nga topisan di Laki om mogidu it totopis kaka ilo.Ongoi no e Laki sid walai di koruang doho om pocoritao no it masalah dau. Ka nopo di koruang di Laki nga adapat e dot mogubat. Piwaya no e Laki om it koruang doho muli sid walai.'ong yoku ot mogubat ako obuli dot mogintong, mosti dot sid soliwan ko diti lamin" ka di koruang di laki. soliwan no e Laki om 'ubatai' no dit koruang di Laki e Godu kaka ilo. Oguyu nopo it walai daagan di koruang di Laki 'mogubat' di Godu."hai, buli tahan yalo mogubat" ka di Laki. Waro ot satangah jam om nopongo nogi it koruang di Laki 'mogubat' di Godu. Kouli nopo it koruang di Laki, enaan no duato di Laki e Godu dit gama mogubat. Potuduko no di Godu it gama pogubat diri."bah, yoku poh ot mogubat dika" ka di Laki kumaa sid di Godu. Nokotiim poh e Laki dot awasi e bala ot mogubat dit pilat diri, naa amu no dot tiap-tiap jam e laki mogubat. Amu poh ensan e Laki 'mogubat' di Godu kaka dilo, iri nogi om nalaan di Laki it gama mogubat."manyasal oku no dot antad e kopisasawo okoi di Godu, amu ku insan ubatai e Godu. Osiyuk bah ot mogubat" kada di Laki sid saralom ginawo.Cerita ini hiburan semata-mata. Tiada kaitan dengan sesiapa. Torima kasih.

Cerita Kimaragang


E Kara om E Sada
Waro iso ot puun do kayu tagayo sid tombing dot waeg. Siri no ot tinggalon dit Kara. Sid waeg nopo diri nga waro songinan ot Sada tagayo. Mangakan nopo it kara dit tuwa di kayu om waro ot oliwan, iri no ot akanon di sada. Tikid tadau iri no ot awayan dit koposian di kara om e sada. Ong mangakan it kara, e sada nga kakan e. Lelaed miambabaya nono e kara om e sada. It gama di kara om e sada miambabaya banar ko awasi, ong kakan it kara e sada nga kakan e. Ong sumakit it kara, e sada ot mogium dot tubat, ugu diri e ong it sada ot sumakit.Insan tadau sinumakit it sawo dit sada. osusa it ginawo dit sada om siti silo nono mogium dot tubat. Amu nogi tiakan it sawo di sada, ogumu no ot minaan dit sada anuwo ot taakanon nga amu e minangakan it sawo dau."oi raraha nunu ma ot keginan nu mangakan?" ka di sada mogoduat dit sawo dau. Nga amu e sinumimbar it sawo di sada.It kara nopo nga sinumusa it ginawo dau ti alead no dot amu nakasambat di sada. Waro no sominggu dot amu nokopisambat yaalo. "nunu ma ot masalah di ambaya diri" ka di kara sid saralom ginawo dau.It sada nopo nga kakal e sumusa it ginawo tu amu mangakan it sawo dau. It sawo nopo di sada nga amu sumimbar dot duaton di sada."tiakan oku dit tundu-undu di tambabaya nu e kara" milom minomoros it sawo dit sada. Banar ko nokotigog it kara dit nokorongu dit boros d sawo dau."ong amu oku kakan dit tundu-undu di kara, matai oku dati" ka di sawo dau mamajal di sada supaya manganu dit tundu-undu di kara. Osusa it ginawo di sada tu ong amu oturutan it kaginan dit sawo dau, rumosi dot matai atau eduanan yalo di sawo dau. Ong maya dit koginawaan di sawo nga memang dot terpaksa dot patayon dialo it tambabaya dau. It sodoi diri, amu nokodop it sada tu momikir dit masalah diri. Susuvab nopo, minogoi no e sada sid puun di kayu om lo'wo no di sada it kara. Otomon it ginawo di kara sira dot nokito dialo it tambabaya dau."nunu ot masalah nu oi ambaya tu alead ko amu ku nasambat?. Banar no ko lumagad oku dika" ka di kara."waro sabat ot masalah ku sid walai. Nga biano engin oku dot maya ko dogon sid walai tu tisambat it sawo ku dika" boros di sada."aso e ot masalah dino, yoku nga tisambat e dit sawo nu tu engin oku kumanal dit sawo nu" simbar di kara. Otomon it ginawo di kara tu nojumput mongoi sid walai di tambabaya dau."ong ka dino, sako siti solot ku" ka di sada. Sako no e kara sid solot di sada. Nokopintangah sid saralom dit liwotung. Boroso no di sada it niat dau sabanar dit manganu di tundu-undu di kara tu tiakan it sawo dau. Nokotigog i kara, amu dilo nasangka dot iri ot tomodon di sada dot mangagat dilo mongoi sid walai."hiyaaaa...nokuro tu amu oku dika peloho lebih awal. Nunu poh nokogol ku it tundu-undu ko sid kayu. Amu ku nowit biano. Nga awasi dati ong gumuli kito poh tu manganu oku di tundu-undu ku" ka di kara. Norongu nopo dit sada e boros di kara, ginumuli no."bah, indudai oku e siti tu mindakod oku poh silo kayu manganu dit tundu-undu ku" boros di kara sira nakalaga sid puun di kayu. Endakod no e kara."oi amabaya, mikimaap oku dika tu minaan ku ikau wudutai, sabanar nopo it tundu-undu ku sid saralom diti koyuwan ku. Nga aku nasangka dot kasanggup ko dot menonipu dogon. panantaman ku nopo tambabaya ko dit awasi. Tumimpuaan tadau biano, noputus no it piambabayaan kito" boros di kara. Antad tadau diri amu nono e sada om e kara miambabaya sampai tadau diti.Iri no e tangon di kara om sada.PengajaranTambabaya dit awasi osusa dot yumoon. Waro e ot mokiambabaya nga waro ot tujuan dau. Kada do melayu kawan ketawa senang dicari, kawan menangis sukar dicari....